Dzieci, które żyją w atmosferze przemocy w rodzinie narażone są na dwa rodzaje niebezpieczeństw. Pierwszy dotyczy dzieci będących bezpośrednimi ofiarami przemocy a drugi, dzieci, które obserwowały sytuacje przemocy ojca wobec matki. Dzieci maltretowane, które obserwowały przemoc wobec matki były narażone na podwójne niebezpieczeństwo.

Najbardziej oczywistymi konsekwencjami przemocy wobec dzieci są obrażenia cielesne związane z bezpośrednim działaniem sprawcy na organizm ofiary: złamania, siniaki, zranienia, niski wzrost, drobna postura ciała, wyrwane włosy itp.).
Prawdopodobnie jednak bardziej poważne są skutki psychologiczne od fizycznych urazów z wykorzystaniem seksualnym włącznie. Maltretowane dzieci mogą czuć się mniej wartościowe, bezsilne, opuszczone, winne, depresyjne, lękliwe lub skrajnie wrogie; ta psychologiczna presja może stać się przyczyną chorób psychosomatycznych takich jak migreny, bóle głowy, bóle żołądka oraz wpływać na powstawanie innych psychologicznych objawów takich jak nasilone koszmary senne, problemy z jedzeniem i z zachowaniem.

Porządkując wiedzę na temat skutków przemocy możemy podzielić je na skutki bezpośrednie i odległe.

 Wśród bezpośrednich konsekwencji przemocy wymienić można między innymi:
• Zachowania agresywne wobec innych
• Brak reakcji na płacz innych dzieci, brak empatii
• Małe poczucie własnej wartości, brak przynależności do osób bliskich
• Odrzucanie siebie samego
• Poczucie krzywdy i poczucie winy
• Koszmary senne
• Zaburzenia koncentracji uwagi i pamięci
• Całkowita uległość i podporządkowanie się
• Lęki, depresja, nerwice, słaby kontakt z otoczeniem
• nietrzymanie moczu i kału, wymioty, biegunki, nawracające bóle głowy
• ucieczki, wagary, problemy szkolne

Wśród odległych konsekwencji doświadczania przemocy w dzieciństwie rozpoznajemy:
• Skutki somatyczne takie jak trwałe uszkodzenia narządów wewnętrznych, organiczne uszkodzenia mózgu, trwałe kalectwo fizyczne, stałe napięcie mięśni (drżenie rąk, tiki), różne choroby somatyczne,
• Skutki emocjonalne, behawioralne i poznawcze takie jak poczucie winy jako cecha osobowości, uzależnienia od alkoholu, narkotyków lub innych środków zmieniających nastrój, nerwice, stosowanie przemocy wobec innych, małe poczucie własnej wartości, depresja, anoreksja, przestępczość, tendencja do uzależnienia się od innych, dążenie do perfekcji, alienacja.

Osobowość ukształtowana w warunkach przemocy nie jest dobrze przystosowana do dorosłego życia. Dorosłe już teraz dziecko nadal pozostaje z problemami dotyczącymi zaufania, autonomii i podejmowania inicjatywy. Staje na progu dorosłego życia obciążona poważnymi deficytami w zakresie umiejętności dbania o siebie, tożsamości i zdolności do tworzenia stabilnych związków; pozostaje więźniem swojego dzieciństwa. Rozpaczliwie i desperacko potrzebuje opieki i troski a jednocześnie boi się porzucenia lub wykorzystania. Te fantastyczne, ale nierealistyczne oczekiwania czeka frustracja – a to droga do niepowodzenia w kolejnych związkach. Tendencja do idealizowania partnera i skłonność do poniżania siebie utrudnia racjonalną ocenę sytuacji prowadząc do rozczarowań i, częstokroć, do wchodzenia w rolę ofiary lub sprawcy.

Aby skutecznie kształtować życie bez agresji i przemocy potrzebny jest spójny system oddziaływania i profilaktyki. Niezbędne jest zrozumienie, że przysłowiowy klaps staje się źródłem późniejszych, olbrzymich problemów i obciążeń społecznych. Każdy rodzic musi zastanowić się nad późniejszymi, negatywnymi konsekwencjami klapsa.

Alice Miller wyjaśnia, dlaczego „zwykłe” uderzenie dziecka może spowodować negatywne konsekwencje:
• Uczy dziecko przemocy
• Niszczy potrzebną dziecku niezawodną pewność bycia kochanym
• Wywołuje lęk – oczekiwanie kolejnego uderzenia
• Stanowi fałszywy komunikat: udaje metodę wychowawczą choć w rzeczywistości rodzice wyładowują swój gniew, którego przyczyną jest fakt, że sami byli w dzieciństwie bici przez swoich rodziców
• wzbudza gniew i pragnienie odwetu, które – choć tłumione teraz - zostaną wyrażone później wobec słabszych
• programuje dziecko do akceptowania nielogicznych argumentów („biję cię dla twojego dobra”)
• niszczy wrażliwość oraz współczucie zarówno dla innych jak i dla samego siebie
• uczy dziecko wielu złych rzeczy, np. tego, że nie zasługuje na miłość i szacunek, że nie wolno mu czuć cierpienia
• dzieci uczą się bezradności, przekonane, że nie mają żadnej możliwości obrony aż do momentu, gdy staną się dorosłe

a gdy stają się dorosłe to korzystają z wcześniejszych nauk. Zarówno chłopcy jak i dziewczęta uczą się, że rozwiązywanie różnych problemów może odbywać się raczej na drodze przemocy niż przez pracę z tymi problemami. Chłopcy uczą się agresji wobec kobiet obserwując jak ich ojciec znęca się nad matką. Dziewczynki, obserwujące to samo, zaczynają mieć skłonność do dewaluacji swojej płci.

Kobiety doświadczające przemocy ze strony partnera znajdują się w sytuacji, której nie są w stanie kontrolować. Powoduje to uszkodzenie chęci i motywacji do poszukiwania odpowiedzi na daną sytuację. Poczucie bezradności zaczyna rozprzestrzeniać się na wszystkie obszary życia kobiety. Staje się ona niezdolna do poszukiwania wyjścia z sytuacji, nie podejmuje starań o poszukiwanie pracy, nie potrafi szukać alternatyw, nie staje w obronie swoich dzieci, wycofuje się z relacji z innymi, popada w depresję. Zwiększa się ryzyko, że, wraz ze swoimi dziećmi, zasili grupę osób zagrożonych wykluczeniem społecznym.

Wynikiem życia osób doświadczających przemocy w ciągłym stresie, strachu i niepewności jest stan permanentnego wyczerpania. U osób doświadczających przemocy ze strony partnera jako skutki doświadczanych traum rozpoznaje się specyficzną kategorię zaburzeń emocjonalnych; między innymi:
• napady paniki
• rozpacz, myśli i próby samobójcze
• niezdolność do podejmowania decyzji
• ogólny niepokój, lęk, nerwice, depresje
• poczucie osamotnienia i izolacji
• ucieczkę od realnego życia w świat fantazji
• huśtawka nastrojów
• zaburzenia snu, koszmary senne
• zaburzenia tożsamości

Ponieważ sprawca przemocy domowej używa siły fizycznej do sprawowania kontroli w związku, bezpośrednimi skutkami przemocy stają się różnorodne uszkodzenia ciała – twarzy, ramion, gardła, klatki piersiowej, brzucha, okolic płciowych, złamania, zranienia, obrażenia itp.

W wyniku reakcji na stres związany z przemocą, w funkcjonowaniu kobiet pojawiają się długotrwałe zmiany:
• w trybie życia (brak dbałości o siebie, ucieczka w samotność, zachowania kompulsywne, utrata kontroli nad zachowaniami, nadużywanie alkoholu i leków, niemożność zmiany zachowań destrukcyjnych),
• zmiany w stosunkach z ludźmi – odrzucanie pomocy, irytacja na innych, nieuzasadnione pretensje, uległość, obwinianie, branie odpowiedzialności za innych
• w samopoczuciu fizycznym – zaburzenia snu i łaknienia, zmęczenie, kłopoty zdrowotne, zaburzenia oddechu, mowy, słuchu

Poza opisanymi, indywidulanymi dramatami człowieka, występowaniem „błędnego koła przemocy”, ponosimy także inne, społeczne konsekwencje. Nie są oszacowane prawdziwe liczby chorych zapełniających gabinety lekarskie i oddziały szpitalne, których schorzenia wynikają z urazowego doświadczania przemocy – liczne schorzenia psychiczne mają swoje źródło we wcześniejszych doświadczeniach nadużycia i maltretowania; wiele schorzeń somatycznych to także efekty przemocy; złamania, zranienia, urazy, choroby narządów wewnętrznych, przedwczesne zgony, samobójstwa i samookaleczenia, przestępstwa, samotne dzieci, nieudane rodzicielstwo… można wymienić wiele tragicznych następstw doświadczania przemocy w różnych etapach życia.
Do tego dołączyć musimy takie społeczne koszty jak: zagrożenia samobójstwem, narastającą liczbę zabójstw związanych z przemocą domową, konieczność i koszty podejmowania interwencji przez Policję, koszty postępowań karnych, koszty związane z funkcjonowaniem zakładów karnych, koszty tworzenia dla samotnych, uszkodzonych psychicznie dzieci, domów zastępczo wykonujących zadania wychowawcze.

Danuta Górny – psycholog, psychoterapeuta

Działanie zrealizowano przez Urząd Miasta w Iławie - Ośrodek
Psychoedukacji, Profilaktyki Uzależnień i Pomocy Rodzinie w ramach projektu
"Razem, a nie przeciw sobie" dofinansowanego przez Ministerstwo Rodziny,
Pracy i Polityki Społecznej w ramach Programu Osłonowego „Wspieranie
jednostek samorządu terytorialnego w tworzeniu systemu przeciwdziałania
przemocy w rodzinie".

Realizując zadania określone w Krajowym Programie Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na lata 2014 – 2020 przyjętego uchwałą Nr 76 Rady Ministrów z dnia 29 kwietnia 2014r., w załączeniu przedstawiamy bazę teleadresową podmiotów oraz organizacji pozarządowych realizujących działania na terenie powiatu iławskiego, które związane są z przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie.

Baza teleadresowa org. pozarządowych

Baza teleadresowa podmiotów

Baza teleadresowa realizatorów programów korekcyjno-edukacyjnych

Baza teleadresowa realizatorów programów psych.-terap.

Image by Free-Photos from Pixabay

Przemoc jest przypadłością bezsilnych. W dramatycznym momencie przemocy jej ofiara staje bezradna wobec przeważającej siły. Jeśli mamy do czynienia z katastrofą naturalną, zdarzenie to określamy jako nieszczęście. Jeśli sprawcą jest człowiek, nazywamy je zbrodnią. Traumatyczne wydarzenia wykraczają poza zwykły porządek społeczny, który daje ludziom poczucie sensu, kontroli oraz związku z innymi. (Judith Lewis Herman).
Pojedyncze zdarzenie traumatyczne wydarzyć może się wszędzie. Natomiast długotrwałego, powtarzającego się urazu doświadczyć można tylko w warunkach niewoli, gdy ofiara jest więźniem w rękach prześladowcy i nie ma szansy umknąć. Taka sytuacja istnieje w rodzinie – jednak trudno dostrzec niewolę domową. W przypadku niewoli domowej to nie fizyczne bariery zagradzają drogę ucieczki. W większości domów nie ma krat w oknach ani drutów kolczastych. Kobiety i dzieci nie są zakuwane w kajdany. Bariery uniemożliwiające ucieczkę są z reguły niewidzialne, co nie oznacza, że łatwiejsze do pokonania. Dzieci trzyma w niewoli zależność od rodziców; kobiety nie potrafią wyzwolić się z przyczyn ekonomicznych, psychologicznych, religijnych i prawnych. Trzymana w niewoli ofiara skazana jest na przedłużony kontakt z prześladowcą, skutkiem czego powstaje pomiędzy nimi szczególny typ związku, oparty na kontroli za pomocą przymusu. W przypadku niewoli domowej kobieta zostaje „wzięta w niewolę” za pomocą siły, zastraszania i obietnic. W warunkach niewoli prześladowca staje się najpotężniejszą osobą w życiu ofiary, psychika więźnia kształtowana jest przez działania i przekonania jego kata. Kat nie dostrzega u siebie anomalii, jego uderzającą cechą jest pozorna normalność.

U ludzi, którzy przez długi czas wystawiani byli na powtarzający się uraz, występuje złośliwa, postępująca postać pourazowego zespołu stresu, która podkopuje i niszczy ich osobowość. Ofiara urazu długotrwałego może czuć, że jej JA uległo nieodwracalnym zmianom, lub że nie ma żadnego JA. Ludzie doświadczający chronicznego urazu są bez przerwy spięci, niespokojni i podnieceni; są w stanie permanentnego przerażenia. Zanika podstawowy stan fizycznego spokoju czy komfortu; ich ciała „zwracają się przeciwko nim”. Pojawiają się nawracające, a w końcu chroniczne, dolegliwości somatyczne – bóle głowy, zaburzenia żołądkowo-jelitowe i zaburzenia w pracy innych narządów wewnętrznych, bóle pleców i miednicy itd. Skargi dotyczą duszności, dreszczy, przyspieszonego bicia serca…. Występuje bezsenność, nadpobudliwość, depresja. Sparaliżowana zostaje inicjatywa pogłębiająca apatię i izolację. Świat otacza aura beznadziei. Pojawia się tendencja do skierowania gniewu i nienawiści wobec samego siebie – ofiara ma tendencje autodestrukcyjne, myśli i tendencje samobójcze.

Wielokrotne doświadczanie urazu niszczy osobowość dorosłych ofiar przemocy; uraz powtarzający się w dzieciństwie - osobowość kształtuje i zniekształca. Dziecko uwięzione w wykorzystującym je środowisku staje przed przerażającym zadaniem adaptacji do tego środowiska. Musi znaleźć sposób na zachowanie zaufania do ludzi, którzy na to zaufanie nie zasługują, poczucie bezpieczeństwa w sytuacji, która jest zagrażająca, poczucie kontroli w warunkach całkowicie nieprzewidywalnych, siły – w obliczu swojej całkowitej bezradności. Patologiczne środowisko w dzieciństwie wymusza rozwój niezwykłych umiejętności – zarówno korzystnych jak i destrukcyjnych. Prowadzi do powstawania anormalnych stanów świadomości, w których nie istnieją zwykłe relacje między ciałem a umysłem, rzeczywistością a wyobraźnią, wiedzą a pamięcią. Te odmienne stany świadomości pozwalają wypracować całą gamę objawów somatycznych i psychicznych. Pojawiające się symptomy mówią, w zaszyfrowany sposób, o tajemnicach zbyt strasznych, aby można je wypowiedzieć słowami.

Dziecko doświadcza chronicznego urazu w rodzinie, w której panuje klimat agresji a związki z opiekunami są głęboko wypaczone. W patologicznym środowisku rodzinnym władza rodzicielska jest arbitralna, kapryśna i absolutna. Narzucane zasady są niekonsekwentne, sprzeczne lub rażąco niesprawiedliwe, a przemoc nieprzewidywalna. U dzieci wyrastających w warunkach dominacji przemocy rozwija się chorobliwe przywiązanie do tych, którzy je wykorzystują i zaniedbują; przywiązanie, którego nie chcą się wyrzec nawet za cenę własnego szczęścia, własnej rzeczywistości, własnego życia.

Przystosowanie się do atmosfery stałego zagrożenia wymaga nieprzerwanej czujności. Dziecko wychowywane w patologicznym środowisku rozwija niezwykłą umiejętność dostrzegania znaków ostrzegających o ataku. Uczy się rozpoznawać subtelne sygnały w twarzy, głosie i języku ciała, odczytując w nich złość, podniecenie seksualne, rozkojarzenie, zamroczenie alkoholem czy narkotykami. Dzieci-ofiary uczą się, jak reagować, pomimo że nie są w stanie nazwać ani wskazać alarmujących oznak. Kiedy dostrzegają sygnał niebezpieczeństwa, ich obrona polega albo na unikaniu prześladowcy albo na próbach jego ułagodzenia. Choć znajdują się w stanie pobudzenia muszą „udawać” że są ciche i spokojne. Wchodzą nieświadomie w stan „zamrożonej czujności”. Jeśli nie mogą uciec stają się uległe, posłuszne, podporządkowane. Dziecko codziennie uczy się, że najsilniejszy dorosły z jego intymnego świata jest niebezpieczny, a co gorsza – inni dorośli, którzy powinni o nie dbać, nie zapewniają ochrony. Powody tego stanu rzeczy są dla dziecka nieuchwytne; w najlepszym razie rozumie to jako obojętność dorosłych, a w najgorszym – jako zdradę i współudział w wykorzystywaniu i zaniedbywaniu. Z punktu widzenia dziecka matka, która jest nieświadoma jego krzywdy, powinna o niej wiedzieć; gdyby je naprawdę kochała, domyśliłaby się wszystkiego. Matka, która kochałaby swoje dziecko prawdziwie – potrafiłaby o nie walczyć. Dziecko czuje, że zostało porzucone przez wszystkich.

Kiedy dziecko staje się dorosłym – osobowość ukształtowana w warunkach przemocy nie jest dobrze przystosowana do dorosłego życia. Nadal pozostaje z problemami dotyczącymi zaufania, autonomii i podejmowania inicjatywy. Staje na progu dorosłego życia obciążona poważnymi deficytami w zakresie umiejętności dbania o siebie, tożsamości i zdolności do tworzenia stabilnych związków; pozostaje więźniem swojego dzieciństwa. Rozpaczliwie i desperacko potrzebuje opieki i troski a jednocześnie boi się porzucenia lub wykorzystania. Te fantastyczne, ale nierealistyczne oczekiwania czeka frustracja – a to droga do niepowodzenia w kolejnych związkach. Tendencja do idealizowania partnera i skłonność do poniżania siebie utrudnia racjonalną ocenę sytuacji prowadząc do rozczarowań i, częstokroć, do wchodzenia w rolę ofiary lub sprawcy.

Aby skutecznie kształtować życie bez agresji i przemocy potrzebny jest spójny system oddziaływania i profilaktyki. Niezbędne jest zrozumienie, że przysłowiowy klaps staje się źródłem późniejszych, olbrzymich problemów i obciążeń społecznych. Każdy rodzic musi zastanowić się nad późniejszymi, negatywnymi konsekwencjami klapsa.

Alice Miller wyjaśnia, dlaczego „zwykłe” uderzenie dziecka może spowodować negatywne konsekwencje:
— Uczy dziecko przemocy
— Niszczy potrzebną dziecku niezawodną pewność bycia kochanym
— Wywołuje lęk – oczekiwanie kolejnego uderzenia
— Stanowi fałszywy komunikat: udaje metodę wychowawczą choć w rzeczywistości rodzice wyładowują swój gniew, którego przyczyną jest fakt, że sami byli w dzieciństwie bici przez swoich rodziców
— Wzbudza gniew i pragnienie odwetu, które – choć tłumione teraz - zostaną wyrażone później wobec słabszych
— Programuje dziecko do akceptowania nielogicznych argumentów („biję cię dla twojego dobra”)
— Niszczy wrażliwość oraz współczucie zarówno dla innych jak i dla samego siebie
— Uczy dziecko wielu złych rzeczy, np. tego, że nie zasługuje na miłość i szacunek, że nie wolno mu czuć cierpienia
— Dzieci uczą się bezradności, przekonane, że nie mają żadnej możliwości obrony aż do momentu, gdy staną się dorosłe

Doświadczanie przemocy w dzieciństwie odbija się na wielu sferach życia dziecka, możemy dokładnie opisać poznawcze, behawioralne i emocjonalne skutki przemocy. Wśród nich znajdziemy:
• zachowania agresywne wobec innych
• małe poczucie własnej wartości
• poczucie krzywdy
• zaburzenia koncentracji uwagi i pamięci
• całkowitą uległość i podporządkowanie
• lęk, depresję i słaby kontakt z otoczeniem
• brak reakcji na płacz innych dzieci, brak empatii
• moczenie się, bóle brzucha i inne
• niski wzrost, drobna postura ciała
• trwałe kalectwo
• uzależnienia i nerwice
• przemoc wobec innych
i wiele, wiele innych

Poza opisanymi, indywidualnymi dramatami człowieka, występowaniem „błędnego koła przemocy”, ponosimy także inne, społeczne konsekwencje. Nie są oszacowane prawdziwe liczby chorych zapełniających gabinety lekarskie i oddziały szpitalne, których schorzenia wynikają z urazowego doświadczania przemocy – liczne schorzenia psychiczne mają swoje źródło we wcześniejszych doświadczeniach nadużycia i przemocy; wiele schorzeń somatycznych to także efekty przemocy; złamania, zranienia, urazy, choroby narządów wewnętrznych, przedwczesne zgony, depresja, samobójstwa i samookaleczenia, przestępstwa, samotne dzieci, nieudane rodzicielstwo… można wymienić wiele tragicznych następstw doświadczania przemocy w różnych etapach życia.

Danuta Górny – psycholog, psychoterapeuta

Działanie zrealizowano przez Urząd Miasta w Iławie - Ośrodek Psychoedukacji, Profilaktyki Uzależnień i Pomocy Rodzinie w ramach projektu "Razem, a nie przeciw sobie" dofinansowanego przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w ramach Programu Osłonowego „Wspieranie jednostek samorządu terytorialnego w tworzeniu systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie".

Ogłoszenie o otwartym konkursie ofert na prowadzenie zajęć letnich profilaktyczno - wychowawczych dla dzieci i młodzieży z terenu miasta Iławy w dwóch turnusach oraz zajęć psychoedukacyjnych i profilaktycznych dla dorosłych.

Konkurs ofert na realizację zadań publicznych w roku 2019 dotyczy działań w zakresie profilaktyki i rozwiązywania problemów uzależnień oraz przeciwdziałanie przemocy

Prowadzenie zajęć letnich profilaktyczno - wychowawczych dla dzieci i młodzieży z terenu miasta Iławy w dwóch turnusach.
Prowadzenie zajęć psychoedukacyjnych i profilaktycznych dla dorosłych.

Link do ogłoszenia:
http://bip.umilawa.pl 

Osoba do kontaktu: Wojciech Jankowski 

tel. kontaktowy 89 649 92 00